رمزگشایی از رفتار عجیب ویروس کرونا/ چرا جوانان سالم قربانی این ویروس شدند؟!

جارستان: بیماری کرونا، تعداد زیادی از انسان‌ها را کشته است که عمدتا بزرگسال بودند. بسیاری از این بزرگسالان، اصطلاحا بیماران زمینه‌ای بودند؛ یعنی اینکه قبل از کرونا نیز بیماری‌های قلبی، ریوی یا دیابت داشته اند. چنین بیماری‌هایی مقابله بدن با ویروس را مشکل‌تر می‌کنند. با این حال، بسیاری از قربانیان، هیچکدام از این بیماری‌ها را نداشته اند و حتی برخی از آن‌ها جوانانی بوده اند که سالم به نظر می‌رسیدند. پس چرا رفتار ویروس کرونا اینقدر عجیب است؟

پژوهشگران در سراسر جهان در حال تحقیق درباره این نکات هستند که ویروس کرونا چگونه رفتار می‌کند و چه عوامل بهداشتی افراد را در معرض خطرات بیشتری قرار می‌دهند. همچنین، پژوهشگران در پی فهم این مسئله هستند که آیا ویژگی‌های ژنتیکی وجود دارند که ممکن است باعث شوند برخی افراد نسبت به دیگران، واکنش متفاوتی به بیماری نشان دهند.

در خصوص اینکه چرا ویروس جدید کرونا، یا همان کووید-۱۹، اینقدر غیرمعمولی و به نحو مرگباری گزینشی است، نظریات متعددی مطرح شده است. روزنامه انگلیسی ایندیپندنت طی گزارشی به قلم هری کاکبرن، به برخی از این نظریات پرداخت. به نوشته این روزنامه، برخی دانشمندان گفته اند که حجم آلودگی به ویروس –یا اصطلاحا «بار ویروسی» – می‌تواند در نحوه پاسخ بدن به ویروس تفاوت زیادی ایجاد کند. به بیان ساده تر، هر چقدر تعداد ویروس‌ها در بدن یک فرد بیشتر باشد، نتیجه عملکرد بدن فرد در مقابل ویروس ضعیف‌تر می‌شود.

یک نظریه دیگر می‌گوید که تمایزات ژنتیکی در انسان‌ها – تفاوت‌ها در دی‌ان‌ای (DNA) – می‌تواند مقدار آسیب پذیری فرد در مقابل ویروس را تحت تاثیر قرار دهد.

در رابطه با اینکه چرا جوانان به ظاهر سالم در اثر کرونا می‌میرند، دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که می‌گوید آن‌ها ممکن است سیستم ایمنی‌ای دارند که به شدت واکنش نشان می‌دهد. این سیستم در مبارزه با ویروس بیش از حد فعال می‌شود. در چنین سناریویی، طوفان ناشی از این فعالیت، ممکن است به طور غیرعمد اعضای حیاتی مانند ریه‌ها را از کار بیندازد.

هیچکدام از این نظریه ها، رقیب یکدیگر نیستند. همه جوانب آنها، همچنین سایر عوامل بی‌شمار دیگر، ممکن است در یک فرد بیمار جمع شوند.

“بار ویروسی”

دکتر ادوارد پارکر، از دانشکده بهداشت و طب استوایی لندن، توضیح داده است که چگونه بار ویروسی زیاد می‌تواند بر انسان‌ها تاثیر بگذارد. او گفت: «بعد از اینکه به ویروس مبتلا شویم، ویروس در سلول‌های بدنمان تکثیر می‌شود. به مقدار کلی ویروسی که یک فرد حامل آن است، بار ویروسی گفته می‌شود. در رابطه با کووید-۱۹، گزارش‌های اولیه از چین نشان می‌دهد که بار ویروسی در بیمارانی که بیماری وخیم تری دارند، بیشتر است. امری که بر (بیماری های) سارس و آنفولانزا هم صدق می‌کند.»

به گفته پارکر، وقتی فرد در ابتدای ابتلا به ویروس، در معرض مقدار زیادی ویروس قرار گیرد، شدت آلودگی و بیماری این فرد افزایش می‌یابد. مطالعات بر موش‌ها نشان می‌دهد که آلودگی خفیف، ولی مکرر به ویروس، می‌تواند به اندازه آلودگی یکباره، ولی شدید به ویروس موثر باشد. پارکر در ادامه تاکید کرد که ما باید همه احتمالات ابتلا به ویروس را کمتر کنیم. این احتمالات ممکن است شامل یک فرد بیمار با علایم مشخص باشد که از طریق سرفه، مقدار زیادی ویروس پخش می‌کند یا اینکه افراد بیمار بدون علایم که مقدار اندکی ویروس پخش می‌کنند.

پرفسور وندی بارکلی، رئیس گروه بیماری‌های عفونی در امپریال کالج لندن، دیدگاه مشابهی درباره مقوله بار ویروسی دارد. به گفته بارکلی، به طور کلی در ویروس‌های تنفسی، گاهی نتیجه ابتلا – چه شدید باشد چه ملایم- توسط مقدار ویروس‌هایی که وارد بدن می‌شوند، تعیین می‌شود. همه چیز به تعداد نیرو‌های دو طرف نبرد بستگی دارد. دفع ارتش بزرگ ویروس ها، توسط ارتش سیستم ایمنی بدن، دشوار است.

بارکلی گفت: «بنابراین، دور ایستادن از افراد، به هنگام پخش کردن ویروس از طریق نفس کشیدن یا سرفه کردن، احتمالا به این معناست که ذرات ویروسی کمتری به شما می‌رسند و به ویروس‌های کمتری آلوده می‌شوید و کمتر بیمار خواهید شد. پزشکانی که باید به بیماران بسیار نزدیک شوند تا از آنان نمونه بگیرند یا تجهیزات به آن‌ها متصل کنند، با ریسک بیشتری مواجه هستند؛ بنابراین باید ماسک بپوشند.»

تفاوت‌های ژنتیکی میان مبتلایان

دانشمندان برای بررسی ژنوم‌های بیماران کووید-۱۹ جهت کشف تمایزات دی ان‌ای آماده می‌شوند. تمایزانی که ممکن است نشان دهند که چرا بعضی افراد نسبت به دیگران با خطرات بیشتری مواجه می‌شوند. یافته‌ها می‌توانند در شناسایی گروه‌هایی که بسیار در خطر بیماری حاد هستند و کسانی که می‌توان از آن‌ها محافظت کرد، مورد استفاده قرار گیرند. همچنین از این معلومات می‌توان در پیدا کردن درمان موثر برای ویروس استفاده کرد.

در حال حاضر برای جمع آوری دی ان‌ای پژوهشی از بیماران در سراسر جهان، تلاش‌های بزرگی انجام می‌شود که هدف نهایی آن‌ها جمع آوری شواهدی از افرادی است که مشکلات سلامتی زمینه‌ای ندارند، اما به ویروس واکنش متفاوتی داشته اند.

یکی از زمینه‌های امیدوارکننده پژوهش درباره اینکه چرا برخی در مقابل ویروس کرونا آسیب پذیرترند، به تفاوت ژنی در پروتئین‌های موجود در پوشش خارجی برخی سلول‌های انسانی (به نام ACE۲) مربوط می‌شود. ویروس کرونا از این سلول‌ها برای وارد شدن به سلول‌های ریه و مجرا‌های تنفسی استفاده می‌کند. تفاوت در تولید ACE۲ می‌تواند ورود و آلوده کردن سلول‌ها را برای ویروس آسان‌تر یا سخت‌تر کند.

آندریا گانا، از انستیتوی پزشکی مولکولی در دانشگاه هلسینکی، به مجله ساینس مگزین گفته است: «ما شاهد تفاوت‌های بزرگ در نتایج بالیتنی و نتایج همه کشور‌ها هستیم. اینکه چه مقدار از این‌ها توسط آسیب پذیری ژنتیکی تببین می‌شود، پرسشی است که هنوز پاسخی ندارد.»

یک حوزه دیگر پژوهش به نوع خون مربوط است. اینکه آیا تفاوت در گروه خونی، می‌تواند به سطوح متفاوتی در آسیب پذیری در مقابل بیماری منجر شود یا نه. یک تیم تحقیقاتی چینی طی مقاله‌ای گزارش کرد که افراد دارای گروه خونی نوع اُ (O) ممکن است در مقابل ویروس مصون بمانند و آن‌هایی که گروه خونی آ. (A) دارند ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

مانوئل ریواس، ژن شناس انسانی در دانشگاه استنفورد به ساینس مگزین گفت: «ما تلاش می‌کنیم که بفهمیم آیا این یافته ها، محکم هستند یا نه.»

پیش بینی می‌شود که اولین نتایج تحقیقات درباره تفاوت‌های ژنتیکی و آسیب پذیری، در کمتر از دو ماه منتشر شوند.